Ngay lúc này, bạn đã biết thế nào là quan sát? Bạn có đang nhận diện được cảm xúc của chính mình?
—
Khi có một hành động có hại cho sức khỏe, nhưng lúc này bạn bắt đầu nhận diện. Hay có một hành động nào đó không có lợi cho sự tiến hóa tâm linh của chính mình, bạn nhận biết nhanh hơn và dần dần loại bỏ những mô thức cũ đó. Khi giận, nhận thức biến mất. Nhưng khi thực hành thiền, bạn dần nhận diện cơn giận nhanh hơn và nhận diện chính là cách để chuyển hóa cơn giận. Bởi khi có ý thức, chúng ta quan sát, nhận ra và trở thành “người chủ”. Lúc đó, ta không bị chi phối bởi cơn giận nữa. Ta không hành xử bằng sự vô thức, bạn bị chi phối, bạn bị “giật dây” mà không thể thoát ra.
—
Khi quan sát, bạn nhìn thấy mọi thứ rõ ràng hơn. Khi thực hành thiền đủ nhiều, bạn nhận biết “cái thứ gì đó” đã chi phối bạn và bạn hoàn toàn quan sát được nó. Bạn quay trở về sự thật với chính mình – Bạn là chủ của tất cả mọi nghiệp quả, bạn là chủ của số phận.
Vậy sự thật đằng sau, điều gì đã khiến bạn phản ứng với sự kiện?
Bạn cộng hưởng với điều gì nhiều, được quyết định bởi “ký ức”. Ký ức nào càng sâu dày, bạn càng phản ứng mạnh mẽ với những điều tương đồng với ký ức đó. Bất cứ một ký ức nào chưa hoàn tất, ký ức đó sẽ tiếp tục “đi theo” bạn.
Một người sinh ra trong gia đình bị bất bình đẳng về giới tính. Người bố xem trọng con trai hơn con gái, và người con gái đã hình thành nên ký ức về người đàn ông bảo thủ, trọng nam khinh nữ. Khi lớn lên, dù trong tình yêu hay trong công việc, cô gái ấy cũng sẽ gặp lại một người chồng hoặc người đàn ông…
Tại sao khi trở thành người quan sát, ta có thể thanh tẩy ký ức?
Chúng ta liên tục bị kích thích bởi 5 giác quan. Theo nhà Phật, ta có thể chia thành thân và tâm. Thân là sắc (sắc được cấu tạo từ ngũ uẩn) và tâm là thọ, tưởng, hành, thức.
Cơ chế vận hành của mối liên hệ từ thân sang tâm có thể hiểu theo tiến trình: sắc qua thức (nhận biết), thức qua thọ (cảm xúc), thọ qua tưởng (suy diễn), tưởng qua hành (hành động).
Ví dụ, bạn là một người sếp và bạn thấy người nhân viên đi trễ. Mắt bạn nhìn thấy người đó đi trễ. Bạn bắt đầu nghĩ: “Mình đã nói với cả công ty, cần phải kỉ luật, không ai được phép đi trễ, nhưng người này lại đi trễ, rõ ràng không tôn trọng mình”. Bạn thấy tức giận. Và bạn làm điều gì? Bạn sẽ gọi người đó đến và mắng.
Nhưng nếu khi nhìn thấy người nhân viên đi trễ. Bạn nghĩ: “Chắc anh ta mới làm bố nên thức khuya phụ vợ chăm con. Mình cũng đã từng trải qua cảnh đó…”. Bạn sẽ hành xử như thế nào? Bạn sẽ gọi anh ta đến và nói rằng bạn biết rằng anh ta đi trễ có thể vì lý do khách quan, nhưng đừng lặp lại quá 3 lần nhé.
Vì sao kết quả thay đổi khi phản ứng thay đổi?
Trong 2 phản ứng đó, kết quả sẽ khác nhau. Một là bạn mất đi người nhân viên. Hoặc bạn vẫn giữ được sự tôn trọng của người đó với bạn, nhưng bạn vẫn giữ được kỷ cương của công ty.
Do vậy, điều bạn cần làm, chính là làm chủ phản ứng của tâm (hành). Tất cả những ký ức trong quá khứ tạo nên sự suy diễn (tưởng) bên trong bạn. Khi quan sát, bạn nhận diện ký ức, bạn tự do khỏi “cái tưởng” và từ đó bạn tự do khỏi “nghiệp quả”, bạn làm chủ được cuộc đời mình.
Nếu không thực hành, bạn dễ trở nên định kiến hơn, bản ngã càng phình to. Sau cùng, tất cả những gì bạn đọc về tâm linh sẽ không thể giúp bạn khai sáng.
Khi thiền, bạn đi xuống rất sâu xuống vô thức. Bạn chạm vào những ký ức rất sâu bên dưới, được tích lũy qua nhiều kiếp sống. Khi “chạm” vào, những ký ức đó sẽ thức tỉnh và trồi lên. Trong trạng thái thiền, bạn có năng lượng bình an, đó là trạng thái của chân phúc, bạn đủ khả năng để đối diện với ký ức đó hoàn toàn. Khi ký ức trồi lên, hãy tiếp tục thiền, hãy giữ vai trò là người quan sát ký ức đó.
Khi thực hành thiền, trong tâm sẽ quan sát được những ký ức. Bởi thân và tâm có mối quan hệ sâu sắc. Tương ứng với những ký ức trong tâm, trên thân cũng sẽ xuất hiện những cảm giác như ngứa, nóng hay lạnh… Lúc này, nếu bạn tiếp tục phản ứng, tiếp tục chiến đấu với ký ức đó, bạn lại càng sai. Bởi vì, trốn tránh hay chiến đấu không bao giờ giúp bạn chuyển hóa được ký ức đó. Khi phản ứng, bạn tiếp tục tạo ra những ký ức, những nghiệp quả mới. Và đó là một vòng lẩn quẩn. Và bạn sẽ mãi mãi không bao giờ thật sự thanh tẩy được ký ức.
Làm thế nào ký ức tiếp tục có thêm “sức mạnh” hay giảm đi “sức mạnh”?
Nếu bạn không tiếp thêm thức ăn cho ký ức, nó sẽ chết. Bạn tiếp thêm thức ăn bằng nhiều cách, nhưng thức ăn quan trọng nhất của ký ức chính là thức ăn cho tâm. Loại “thức ăn yêu thích” của tâm chính là sự phản ứng một cách vô minh.
Khi một người thanh tẩy ký ức, người đó trở về zero, người đó trở thành “một vị Phật” và trở nên khai sáng. Đó là một lộ trình, một quá trình. Trên hành trình đó, chúng ta sẽ trải qua nhiều ảo tưởng. Ảo tưởng có tính giáo dục và chúng ta sẽ đi qua nhiều ảo tưởng để được tiến hóa hơn. Khi đã đi xuyên qua bài học, bạn có thể thanh tẩy được nghiệp quả, ký ức đó. Khi đã đi xuyên qua, bạn không còn bị dính mắc vào những bài học đó nữa.
Hãy tưởng tượng…
Bạn đang đi trên đường, bạn giẫm một cây đinh. Trong trạng thái vô minh, bạn tiếp tục đi trên đoạn đường đó. Và bạn lại tiếp tục giẫm lên cây đinh. Đó là nghiệp. Vì bạn đã không nhận ra bài học về điều đó.
Những bài học trong cuộc đời bạn không dễ nhận ra như ví dụ trên. Bài học cuộc đời sẽ vô cùng vi tế. Do đó, thực hành thiền có thể giúp ta nhận ra được những bài học dù chúng vi tế như thế nào.
Người quan sát có thể nhận ra bài học. Người quan sát có năng lực tự do khỏi ký ức, khỏi nghiệp quả và tự do để lựa chọn “phản ứng của tâm”. Do lựa chọn được kết quả, bạn có thể lựa chọn được số phận. Bởi số phận được tạo nên từ rất nhiều kết quả.
Hãy hỏi: “Bài học nào tôi cần phải học vào lúc nào để trở nên tiến hóa hơn?”
Mỗi ngày, mỗi ngày, mỗi ngày, hãy lặp lại câu hỏi đó cho chính mình.
Bởi, khai sáng – không phải là một điều xa vời, bạn luôn có khả năng khai sáng vị “Phật” bên trong mình !
